PROFESIONALNA MALIGNA OBOLJENJA

Maligna oboljenja izazivaju materije koje pod izvestnim uslovima svojim dejstvom mogu da dovedu do pojave malignih ćelija.Te materije nazivaju se kancerogene materije. To mogu biti agensi koji su fizički,biološki ili hemijski. Opasnost od kancerogenih materija zavisi od vrste kancerogena, koncentracije, dužine izloženosti, organa na koji deluje, higijenskih mera, tehničkih mera itd…

Latentni period može da varira izmedju 5 i 30 godina. Maligni tumori nastaju iz jedne patološke ćelije koja se počinje da se replikuje i formira klonirane ćelije tumora. Alteracija ćelija može nastati spontano ili može biti izazvana spoljašnjim faktorima.

Na osnovu ispitivanja i evidencije sačinjena je lista kancerogena i klasifikovani su u četiri grupe.
I Kategorija – predstavlja agens koji je kancerogen za ljude.U ovu grupu spadaju hemijske materije koje dokazano imaju kancerogeno dejstvo na ljude. Sadrži 22 hemijske materije a neke od njih su: benzin, vinilhlorid, azbest, berilijum.
II Kategorija – podeljena je na 2A i 2B grupu, gde 2A predstavlja agens koji je verovatno kancerogen za ljude ali su dokazi u eksperimentima bili ograničeni (kvarc,akrilonitrat) i 2B su moguće kancerogene materije potvrdjene samo u eksperimentima ali ne i dokazane.
III Kategorija – predstavlja agense koji se ne mogu klasifikovati u odnosu na kancerogeno dejstvo.
IV Kategorija – predstavlja agense koji verovatno nemaju kancerogeno dejstvo na ljude.

Maligna oboljenja – karakteristike profesionalnog kancera

Ukoliko se tumori javljaju u mladjem uzrastu nego što bi to bio slučaj kod istih tumora koji se javljaju spontano. Javljaju se kao rezultat ponavljane izloženosti kancerogenima. Najčešće imaju dug period izmedju izloženosti i pojave tumora,nekada i preko 20 godina.
Kao i kod raka neprofesionalne prirode etiologija je nepoznata ali se profesionalni kanceri mogu sprečiti tako što se sprečava izloženost kancerogenim materijama.

Maligna oboljenja i simptomi koji se javljaju pre kancera

Kod azbesta kada se razvija bronhogeni karcinom pluća prvo se javljaju metaplastični procesi epitela bronha. Kada kod dejstva arsena dodje do raka na jetri pre toga se javljaju cirotične promene. Kod dejstva destilacije kamenog uglja i nafte javljaju se promene na koži u vidu dermatitisa,pigmentacije,bradavica i papilome koji prethode pojavi malignih oboljenja.

Najpoznatije kancerogene materije koje se javljaju u savremenoj proizvodnju su:

–Nikl koji izaziva primarni karcinom pluća i bronhija kao i karcinom sluzokože nosa. Period razvitka ovih kancera je oko 25 godina a najčešće se javljaju u metalurgiji i kod pravljenja legura.
–Kadmijumova jedinjenja kod proizvodnje boja i pigmenata utiču na razvoj karcinoma pluća.
–Arsen predstavlja kancerogen koji posle dužeg izlaganja dovodi do karcinoma kože, pluća i jetre.
–Jedinjenja hroma kod proizvodnje hromatskih boja mogu da dovedu do pojave karcinoma bronhija i pluća.
–Azbest dovodi do bronhogenog karcinoma pluća,mezotelioma leure i peritoneuma.
–Hematit predstavlja prašinu gvozdene rude koja je kancerogena materija koja dovodi do karcinoma pluća.
–Vinilhlorid kod izrade plastike i monometara izaziva pojavu angiosarkoma jetre i karcinoma pluća i krvnih sudova.
–Anilin je kancerogen koji ima malo kraći latentni period, od 10 do 15 godina a izaziva karcinom mokraćne bešike.
–Katrani smole i mineralna ulja sadrže policiklične ugljovodonike koji dovode do karcinoma kože, pluća, mokraćne bešike. Najčešće u predionicama pamuka.
-Leukemiju može izazvati izloženost benzolu u organskim rastvaračima.
-Karcinom kože najčešće na rukama izazivaju Ro zračenja kod izrade rengenskih cevi,rendgen tehničara i lekara.
Takodje jedni od poznatih kancerogena su ultraljubičasti zraci,X zraci,beta i gama zraci.

Preventivne mere

Preventivne mere podrazumevaju zamenu kancerogenih materijala,hermetizaciju,mehanizaciju i automatizaciju procesa proizvodje,lokalna i opšta ventilacija i druge tehničko tehnološke mere. Organizacione mere podrazumevaju sistem signalizacije za upozorenje na opasne momente u radu i smanjenje ukrštanja materijala i ljudi. Pored ovih postoje i lične mere zaštite, medicinske mere i zakonodavno administrativne mere.